Bijdrage van de fractie van GroenLinks aan de discussie "Nieuwegein Kiest". Uitgesproken tijdens de raadsvergadering van 7 april 2004.
Nieuwegein is veranderd. Veranderd in die zin, dat de fase van opbouwactiviteiten, plaats heeft gemaakt voor die van beheersactiviteiten. Dit vraagt om een omslag in denken. Ook in financiële zin, omdat onze stad niet langer het Koeweit is onder de gemeenten. Armlastig zijn wij evenmin. Maar als de rente van ons vermogen gebruikt wordt om de gemeentelijke huishouding te bekostigen, moet iedere besteding tweemaal worden gewogen. Dus ontkomen wij er niet aan om keuzes te maken.
Daar willen wij over meedenken. Dit kan op een constructieve manier, als een visie aan een nieuwe aanpak ten grondslag ligt. Maar ook als wij op basis van die visie kunnen blootleggen welke gevolgen die keuzes kunnen hebben. En dit nu, is een zwakke schakel in het voorliggende beleidskader. Zonder een stevige visie, zonder een beeld van de maatschappelijke en sociale gevolgen, zonder de financiële consequenties, wordt het een bijna heilloze vingeroefening. Je kunt keuzes maken, maar hoe verantwoord zijn ze? Je kunt uitgaan van ambities, zoals de nota doet, maar waarop zijn die gebaseerd? U gaat zich verweren door te stellen dat dit niets anders is dan een kader, dat ze slechts hoofdlijnen zijn, maar deze hoofdlijnen kunnen gaan een eigen leven gaan leiden.
Het ontbreken van visie in dit kaderstuk, en het missen van een overzicht van gevolgen, betekent dat wij vanavond niet vrijblijvend willen en kunnen beslissen. Wij geven ons oordeel onder een uitdrukkelijk voorbehoud. Pas na de uitwerking in het Implementatieplan en na inzicht in de gevolgen, zullen wij ons finaal oordeel geven. U maakt zelf trouwens ook een voorbehoud. Op pagina 10 laat u namelijk ruimte open voor bijstelling van ambities, als die niet haalbaar blijken te zijn. Dit voorbehoud kan de GroenLinks-fractie dus met u delen.
In vervolg op de discussie in de raadscommissie Algemeen Bestuurlijke Zaken wil ik namens mijn fractie nog de volgende accenten leggen.
- Er is sprake van een respons van nog geen 0,5 %, is die wel representatief? Ruim 200 personen, een klein aantal, hebben wat ons betreft krachtige signalen afgegeven, goed voor de koers die wij moeten volgen. De indruk is, dat wellicht de "winners" hebben gesproken, en niet de "loosers", de mensen die voor zichzelf nauwelijks toekomst zien. Wij willen bij de te maken keuzes deze mensen als doelgroep van beleid zien. Meer dan nu moet het college zich in zijn voorstellen uitspreken als hoeder van de belangen van de maatschappelijk zwakkeren.
- De externe discussies mogen wat ons betreft richtinggevend zijn. Wil je meer richtinggevende indicaties, gebruik dan de gegevens van de Leefbaarheidsmonitor en van het Omnibusonderzoek, dan hoef je geen vragen te beantwoorden over de representativiteit van de discussies. Dit is een uitstekende aanvulling op de brede maatschappelijke discussie, met meer waardevolle en bruikbare aanknopingspunten. Graag wil ik weten of het college deze suggestie meeneemt in het vervolg van het proces.
- Wat op tafel ligt, is een raamwerk dat zal worden geconcretiseerd in een Implementatieplan. De ambities zijn abstract en de keuzes op programmaniveau, zijn maar voorzetten. Wij kijken daarom uit naar de uiteindelijke programma-keuzes en naar de beleidsonderdelen, die daarvan deel uitmaken. In het Implementatieplan willen wij dus lezen over de beleidsvelden, over de verkenning van potenties en problemen, over uw visie per programmaonderdeel, over de meetbare resultaten en de toetsing van effecten.
Dit leidt tot de vraag, of de uitgewerkte voorstellen ook nog worden voorgelegd aan burgers, bedrijven en instellingen.
- Een grote verantwoordelijkheid komt op de burgers te rusten. U ziet de toedeling van verantwoordelijkheid als een wondermiddel. Gelooft u in wondermiddelen, ook als het gaat om een langdurig proces? Stel dat het dragen van verantwoordelijkheid maar tijdelijk succes heeft en dat het enthousiasme afneemt, wat dan? Krijgen wij dan te maken met verval, verloedering en neergang? Grijpt u dan in? Heeft u daar dan scenario's voor klaarliggen? Verantwoordelijkheid wordt ook toebedeeld aan wijknetwerken, en professionals. Dit zal veel energie kosten en een omslag in denken, ook bij burgers. Heeft u ook gedacht aan de omslag die ambtenaren moeten maken? Bedrijven krijgen ook een grotere verantwoordelijkheid. Houdt dit ook in dat zij de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van industrieterreinen moeten krijgen?
- Het lokaal Integratiebeleid staat hoog op de landelijke politieke agenda. Er is een apart ministerie, de VNG heeft een 10-punten plan en er komt een landelijke integratiekader met verfijning naar lokale integratiemonitoren. Multiculturalisme wordt ingezet voor het traceren van overeenkomsten tussen mensen, specifieke maatregelen moeten achterstanden overbruggen. Nu kun je specifiek beleid integreren in algemeen beleid, met een herkenbaar onderdeel van waaruit maatwerk kan worden georganiseerd. In de commissie ABZ werd door wethouder Van Rooijen toegezegd dat er maatwerk zal komen voor specifieke groepen met specifieke problemen. Die toezegging zullen wij onthouden en het effect daarvan zien wij graag terug in de uitgewerkte plannen. Maatschappelijke segregatie dreigt en eist alertheid.
- U houdt uw handen af van het groen. Een goed signaal, vinden wij. Wel zegt u dat openbare groengebieden kunnen worden omgevormd tot private groengebieden. Ook hier is de uitwerking voor ons van belang, voordat wij definitieve instemming zullen geven.
- Wij zijn het met u eens dat het fietsgebruik en het openbaar vervoer worden gestimuleerd.
- U wilt kostendekkendheid nastreven. Dat is begrijpelijk, maar is niet in alle opzichten heilig. Breedtesport, zeker in relatie tot gezondheid, moet financieel bereikbaar blijven voor mensen die niet veel kunnen uitgeven.
Kunst en cultuur worden bijna uitsluitend door de veelverdieners geconsumeerd. Als u de subsidieverhouding per gebruiker tussen sport en cultuur vergelijkt, dan geeft die te denken. Wilt u de breedtesport bereikbaar houden voor mensen met een smalle beurs?
- Dan tenslotte een aantal korte vragen:
- Initiatieven door wijknetwerken worden gestimuleerd door toekenning van wijkbudgetten (pag. 28). Betekent dit dat u meer geld uittrekt voor initiatieven? Bent u van plan middelen te reserveren? En waar vindt u die middelen?
- Openbare orde en veiligheid (pag. 32, samenvatting): repressie en handhaving zijn een gemeente-taak, preventie wordt meer dan voorheen verschoven naar burgers en ondernemers. Wij zien dit anders. Preventie, handhaving en repressie (in deze volgorde!) zijn taken van de gemeente, waarbij je voor preventie een beroep kan doen op burgers en ondernemers. Kunt u deze benadering delen ? En vindt, met ons, dat veel meer moet worden geïnvesteerd in preventie?
- Ook ten aanzien van Jeugd en Onderwijs kunnen wij de hoofdlijnen onderschrijven. Wij wachten de uitwerking af. Bent u daadwerkelijk bereid om de brede school te stimuleren en te faciliteren?
- Nu de hoofdkeuzes gemaakt zijn, is de beloofde kerntakendiscussie van de Stichting Welzijn Nieuwegein nu overbodig is geworden?
Ter afronding in de tweede termijn
Wij zullen pas tevreden zijn als het Implementatieplan er ligt, ontlast van alle abstracties. Deze kadernota is geen sluitstuk voor beleid. Het uitwerkingsplan moet duidelijkheid verschaffen over uw visie op de programma-onderdelen, over de financiële, maatschappelijke en sociale gevolgen: waar zal pijn worden geleden, en door wie. En als burgers worden getroffen, willen wij weten welke verzachtende maatregelen worden overwogen.
Wij bespraken vanavond geen dichtgetimmerd stuk. Met dit algemeen richtinggevend document kunt u vooralsnog aan de slag om tot uw bestuurlijk perspectief te komen. Maar, zoals gezegd, wij hebben een voorbehoud gemaakt: pas bij de uitwerking zullen wij ons definitief oordeel geven. Bij die uitwerking moet u, als mensen in een ongewenste toestand belanden, uw verantwoordelijkheid niet ontlopen. Wij vinden dat u dan moet u ingrijpen. Wij wachten uw uitspraken op programma-niveau af. Wij willen kennis nemen van de financiële en de sociale gevolgen van de uitwerking.
Manuel Sewgobind